Басты бет/ Қазақ өнерінің белгілері мен нышандары / Қазақ ою-өрнегінің тілі /«Жұлдыз»
Артқа

«Жұлдыз»

 

 

Жұлдыздар, барлық аспан денелері сияқты, қазақтар әлемінің мифопоэтикалық бейнесінде  маңызды рөл атқарады. Халық ауыз әдебиетінде жұлдыздар туралы мифтер мен аңыздар өте көп. Ең танымалдары – Темір қазық, Шолпан және т. б. Тұрақтылық пен тәртіптің белгісі болып табылатын әрбір жұлдыз адамға, оның тағдырына тікелей байланысты. Жұлдыздар бақыт сыйлап, алып кете алады деп халық сенген (біржақты функция).
 

Ғаламдық мәдениетте сегіз жапырақшалы жұлдыз ғаламның қатпарлануының және ашылуының өзіндік нышаны болып табылады, ал қазақтар арасында бес бұрышты пішін жиі қолданылған. Әдетте, композициялық тұрғыдан ол кілем бұйымдарының сәндік өрісінде орта орынды алады.
 

Бұл ою-өрнектің көптеген туындылары бар: «жұлдыз гүл», «жұлдыз өрнек» және көбінесе сырт киімдерді безендіретін «топ жұлдыз». Сыртқы киімнің декорында ол Жарықты, Мәңгілік пен ұмтылысты бейнелейді.
 

Ортасында жұлдызы бар «сегіз қырлы өрнек» деп аталатын сегіз қырлы гүлөрнек Ғаламды, Ғарышты бейнелейтін кілем композицияларында жиі қолданылған. Сегіз қырлы тұтастық пен үйлесімділікті білдіреді.

Шайгозова Ж.Н., Наурзбаева А. Б.
Краткая энциклопедия знаков и символов казахской культуры.
Алматы: КазНИИК, 2023.
Скачать
.